Διαταραχές Προσωπικότητας
Διαταραχές προσωπικότητας: τι είναι, συμπτώματα, αιτίες.
Στο DSM-5, ο ορισμός της διαταραχής προσωπικότητας υποδηλώνει «ένα συνηθισμένο μοτίβο εσωτερικής εμπειρίας και συμπεριφοράς που αποκλίνει σημαντικά από τις προσδοκίες της κουλτούρας του ατόμου και εκδηλώνεται σε τουλάχιστον έναν από τους ακόλουθους τομείς: γνώση, συναισθηματικότητα, διαπροσωπική λειτουργία ή έλεγχος παρόρμησης».
Το πρότυπο των διαταραχών προσωπικότητας, όπως υπογραμμίζεται στο DSM-5, «είναι άκαμπτο και διάχυτο», θέτει σε κίνδυνο την κοινωνική και εργασιακή ζωή του ατόμου και δεν αποτελεί εκδήλωση ή συνέπεια άλλων διαταραχών.
Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με τους τύπους των διαταραχών προσωπικότητας και μπορεί να περιλαμβάνουν: δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, δυσλειτουργικές συναισθηματικές αντιδράσεις (που συνδέονται για παράδειγμα με την έλλειψη ενσυναίσθησης), διαστρεβλωμένα πρότυπα σκέψης και δυσκολίες στη ρύθμιση των παρορμήσεων. Μπορεί επίσης να συμβεί το υποκείμενο που πάσχει από διαταραχή προσωπικότητας να μην αντιλαμβάνεται έναν καθορισμένο και σταθερό εαυτό, τροποποιώντας σκέψεις και συμπεριφορές ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται.
Οι διαταραχές προσωπικότητας στο DSM-5 τοποθετούνται σε ομάδες.
Διαταραχές προσωπικότητας Cluster A.
- Παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας, που χαρακτηρίζεται από αισθήματα δυσπιστίας, δυσπιστίας και καχυποψίας
- Σχιζοειδής διαταραχή προσωπικότητας: παρουσιάζει εκκεντρική συμπεριφορά, δυσκολίες σχέσεων και κοινωνικό άγχος
- Σχιζοτυπική διαταραχή προσωπικότητας: εκδηλώνει ακραία αδιαφορία για τους άλλους.
- Ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας, στην οποία το άτομο έχει έντονα συναισθήματα και υπερβολική ανάγκη για προσοχή
- Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από αλαζονικές συμπεριφορές, μεγαλειώδεις σκέψεις για τον εαυτό του, αναζήτηση θαυμασμού
- Οριακή διαταραχή προσωπικότητας, στην οποία η αστάθεια επηρεάζει τις αντιλήψεις για τον εαυτό και τις σχέσεις, μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στον έλεγχο του θυμού
- Αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, στην οποία ο εκνευρισμός και η παρορμητικότητα συνδυάζονται με την τάση για ανέντιμη συμπεριφορά και την έλλειψη τύψεων.
Πώς «γεννιέται» μια διαταραχή προσωπικότητας; Στην ψυχολογία και την ψυχιατρική, οι διαταραχές προσωπικότητας εξακολουθούν να διερευνώνται για να εντοπιστούν οι πιθανές αιτίες τους. Πιθανοί παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
- Τραυματικά γεγονότα που έχουν επηρεάσει το άτομο
- Συσχέτιση με το οικογενειακό ιστορικό κάποιου (για παράδειγμα, διερευνάται το στυλ προσκόλλησης)
- Περιβαλλοντικοί και γενετικοί παράγοντες: ορισμένες μελέτες υπογραμμίζουν πώς το γενετικό συστατικό μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στον εντοπισμό των αιτιών των διαταραχών της προσωπικότητας.
Διαταραχές προσωπικότητας Cluster C.
- Αποφευκτική διαταραχή προσωπικότητας, στην οποία το αίσθημα ανεπάρκειας και ο φόβος της αρνητικής κρίσης είναι πολύ ισχυρά
- Εξαρτητική Διαταραχή Προσωπικότητας, που χαρακτηρίζεται από υπερβολική ανάγκη για φροντίδα και φόβο αποχωρισμού
- Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας, στην οποία η ανησυχία για την τάξη και τις λεπτομέρειες και η τελειομανία αποκτούν παθολογική χροιά.
Μπορείτε να ανακάμψετε από μια διαταραχή προσωπικότητας; Δεν υπάρχει απάντηση σε αυτό το ερώτημα, αλλά μια διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να αντιμετωπιστεί με διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως: γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, θεραπεία διαλεκτικής συμπεριφοράς (DBT), θεραπεία σχήματος, διαπροσωπική μεταγνωστική θεραπεία, έτσι ώστε να βοηθήσει το άτομο να είναι λειτουργικό στην καθημερινότητά του.