Τι είναι ο πανικός; Ο όρος προέρχεται από τον θεό Πάνα, μια θεότητα της ελληνικής μυθολογίας που έμοιαζε με σάτυρο. Λέγεται ότι ο Παν τρόμαζε όποιον τον ενοχλούσε κατά τη διάρκεια του ύπνου βγάζοντας τρομακτικές κραυγές. Από εδώ προέρχονται οι εκφράσεις «τρόμος πανικού» και «πανικός». Τι είναι όμως η κρίση πανικού; Το DSM το ορίζει ως «ξαφνική έναρξη έντονου φόβου ή δυσφορίας, που φτάνει στο αποκορύφωμά του μέσα σε λίγα λεπτά».

Πώς εκδηλώνεται μια κρίση πανικού;

Μπορούμε να το αναγνωρίσουμε από το γεγονός ότι είναι ένα φαινόμενο με ακριβή αρχή και τέλος, του οποίου τα κύρια συμπτώματα είναι: δύσπνοια, γρήγορος καρδιακός παλμός, εφίδρωση, τρόμος. Αυτά τα συμπτώματα, όπως ένα φαινόμενο καταρράκτη, τρέφονται και συνοδεύονται από τον φόβο της απώλειας του ελέγχου, του θανάτου ή της τρέλας.

Πόσο μπορεί να διαρκέσει μια κρίση πανικού;

Η διάρκεια μιας κρίσης πανικού συνήθως δεν ξεπερνά τα 20-30 λεπτά. Αυτός ο χρόνος μπορεί να φαίνεται πολύ μεγαλύτερος σε όσους βιώνουν την κρίση πανικού, σε σύγκριση με τους γύρω τους. Όσον αφορά τη συχνότητα των κρίσεων πανικού, το ICD-10 διακρίνει τη μέτρια διαταραχή πανικού, όταν συμβαίνουν τουλάχιστον τέσσερις κρίσεις πανικού σε ένα μήνα από τη σοβαρή διαταραχή πανικού, όταν συμβαίνουν τουλάχιστον τέσσερα επεισόδια πανικού σε μια εβδομάδα. 

Μπορείς να έχεις κρίση πανικού στον ύπνο σου;

Μερικοί άνθρωποι μπορεί να ξυπνήσουν ξαφνικά από τον ύπνο με συμπτώματα κρίσης πανικού (συχνά συμπτώματα όπως δύσπνοια και νυχτερινές εφιδρώσεις που προκαλούνται από άγχος). Υπολογίζεται ότι μεταξύ 15-45% των ασθενών βιώνουν νυχτερινές κρίσεις πανικού, οι οποίες συμβαίνουν κυρίως κατά τη διάρκεια του ύπνου non-REM και κοντά στο ξύπνημα.

Τι συμβαίνει μετά από μια κρίση πανικού;

Συχνά νιώθετε υπνηλία, αποδιοργάνωση και έλλειψη ενέργειας.

Μετά από μια κρίση πανικού είναι πιθανό να βιώσετε συνεχή ένταση, που συνδέεται με την έντονη ανησυχία ότι ο πανικός θα επιστρέψει. Μέσω της διαδικασίας του εξορθολογισμού, μπορεί να συμβεί μετά τις πρώτες κρίσεις πανικού το άτομο να γενικεύει την εμπειρία και να αποφεύγει παρόμοιες ή δυνητικά αγχώδεις καταστάσεις, που θεωρούνται ότι πυροδοτούν την κρίση πανικού. Για παράδειγμα, μια φοβία για το πλήθος μπορεί να εκδηλωθεί, ιδιαίτερα αν οι πρώτες κρίσεις πανικού εμφανίστηκαν σε πολυσύχναστα μέρη. 

Ποια είναι τα συμπτώματα μιας κρίσης πανικού;

Πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερα σωματικά συμπτώματα που εκδηλώνονται σε κρίση πανικού, μεταξύ αυτών που περιλαμβάνονται παρακάτω. Ας δούμε ποια μπορεί να είναι τα 13 συμπτώματα μιας κρίσης πανικού: αίσθημα παλμών και ταχυκαρδία, ίδρωμα, τρέμουλο, δύσπνοια, αίσθημα ασφυξίας, πόνος στο στήθος, ναυτία, αίσθημα αστάθειας και αποπροσανατολισμού, αποπραγματοποίηση, δηλαδή όταν η εξωτερική πραγματικότητα φαίνεται περίεργη και εξωπραγματική, αποπροσωποποίηση: έχει την αίσθηση ότι αποσπάται κανείς από το σώμα του, φόβος να χάσει τον έλεγχο, να τρελαθεί ή να πεθάνει, παραισθησία, για παράδειγμα αίσθημα μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα, ρίγη ή εξάψεις.

Εκτός από αυτά τα συμπτώματα, μπορεί περιστασιακά να υπάρχουν εμβοές, μυϊκοί πόνοι και οπτικές παραμορφώσεις. 

Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού τα συμπτώματα δεν είναι ίδια για όλους, αλλά μπορούμε να βρούμε διαφορετικούς συνδυασμούς. Μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν κυρίως καρδιαγγειακά συμπτώματα (ταχυκαρδία, αίσθημα παλμών, πόνο στο στήθος), γεγονός που τους κάνει να σκέφτονται έμφραγμα. Άλλοι έχουν ως επί το πλείστον συμπτώματα ψευδονευρολογικού πανικού, όπως ψυχική σύγχυση, αίσθημα ζάλης και λιποθυμίας, άγχος τρόμο και θολή όραση.

Άλλοι πάλι έχουν συμπτώματα κρίσης πανικού που επηρεάζουν το αναπνευστικό σύστημα, αντιμετωπίζοντας δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια) και ασφυξία. Όταν εμφανίζει τα αναπνευστικά συμπτώματα μιας κρίσης πανικού, είναι σύνηθες το άτομο να σκέφτεται «δεν μπορώ να αναπνεύσω» ή «πρόκειται να πνιγώ».